Bỏ qua các định nghĩa rườm rà về phái sinh, bạn có thể hiểu nôm na một vài điểm quan trọng về phái sinh như sau:
- Hiện tại sản phẩm được giao dịch là hợp đồng tương lai (HĐTL) của VN30.
- HĐTL: Là hợp đồng giao dịch một sản phẩm nào đó, trong đó giá của sản phẩm được chốt hôm nay, nhưng sản phẩm sẽ được giao vào một thời điểm trong tương lai. Tại thời điểm tương lai đó, phần chênh giữa giá thực tế của sản phẩm và giá bạn chốt vào hôm nay sẽ là lợi nhuận hoặc khoản lỗ của bạn.
- Ví dụ: Bạn mua HĐTL của VN30 với giá 900 hôm nay. Sau 1 tuần tại thời điểm đáo hạn của HĐTL giá của VN30 là 910 cao hơn 900 là bạn đã kiếm được lợi nhuận. Ngược lại, nếu sau 1 tuần giá của VN30 lại là 890 thì bạn bị lỗ.
- VN30 là rổ 30 cổ phiếu lớn đầu ngành, giá của chỉ số VN30 do giá của từng cổ phiếu trong rổ cấu thành. Hiểu nôm na giá của VN30 cũng giống như giá vàng, là thứ mà khó một cá nhân hoặc tổ chức nào có thể tác động lên giá của nó. Việc sử dụng chỉ số VN30 để làm cơ sở cho HĐTL nhằm mục đích đảm bảo tính công bằng và minh bạch cho mọi NĐT tham gia giao dịch.
Vậy là bạn đã hiểu về sản phẩm mà mình sẽ giao dịch. Tiếp theo là các quy tắc giao dịch:
- Thời gian giao dịch:
o Buổi sáng:
08:45 – 09:00: Phiên mở cửa hay còn được gọi là phiên ATO
09:00 – 11:30: Phiên chính
o Buổi chiều:
13:00 – 14:30: Phiên chính
14:30 – 14:45: Phiên đóng cửa hay còn được gọi là phiên ATC - Phiên ATO và ATC: Tại 2 phiên này, khi bạn đặt lệnh, lệnh của bạn sẽ không khớp ngay mà sẽ được hệ thống ghi nhận lại. Sau 15 phút, tất cả các lệnh sẽ được hệ thống tổng hợp và đưa ra một giá duy nhất mà ở đó khối lượng HĐTL khớp là nhiều nhất và đây là giá khớp của cả phiên. Các lệnh mua thấp hơn và các lệnh bán cao hơn giá này sẽ không khớp.
- Bạn có thể hiểu nôm na mục đích của 2 phiên này nhằm đưa ra mức giá mở cửa và đóng cửa phản ánh đúng cung và cầu hơn, thay vì là mức giá được đặt sớm nhất. Để hiểu rõ hơn về cách khớp lệnh bạn có thể tham khảo ví dụ dưới đây, hoặc bỏ qua vì nó cũng không quá quan trọng.
- Ví dụ đơn giản: Giả sử cả thị trường chỉ có 3 lệnh mua và 3 lệnh bán như bảng sau:
o Tại giá 890: Có 10 HĐ khớp
o Tại giá 900: Có 20 HĐ khớp
o Tại giá 910: Có 10 HĐ khớp
Vậy giá khớp sẽ là 900 do tại đây có nhiều HĐ được giao dịch nhất. Lệnh bán giá 910 và lệnh mua giá 890 không khớp. Lệnh mua giá 910 và lệnh bán giá 890 đều khớp tại giá 900.
- Phiên chính: Tại phiên này, lệnh mua với giá bằng hoặc cao hơn giá đang khớp sẽ khớp luôn. Ngược lại, lệnh bán với giá bằng hoặc thấp hơn giá đang khớp cũng sẽ khớp luôn. Các lệnh khác sẽ được treo ở 2 bên bảng giá chờ khớp.
- Các loại hợp đồng: Hiện tại đang có 4 loại HĐTL được giao dịch với các thời hạn khác nhau: 1 tháng, 2 tháng, 6 tháng và 9 tháng. Tuy nhiên, bạn chỉ cần chú ý vào HĐTL thời hạn 1 tháng, do phần lớn dòng tiền đầu cơ tập trung ở đây. Các HĐTL thời hạn dài hơn thường không có thanh khoản. Sau đây là các đặc điểm cơ bản của HĐTL 1 tháng:
- HĐTL 1 tháng sẽ luôn đáo hạn vào thứ 5 của tuần thứ 3 hàng tháng.
- Thường càng đến sát ngày đáo hạn, biến động của HĐTL sẽ càng ít và bám sát với VN30. Do đó khi giao dịch với Entrade, bạn sẽ được giao dịch HĐTL 2 tháng trong tuần đáo hạn này.
- Khi đáo hạn, phần chênh của giá HĐTL mà bạn mua hoặc bán so với VN30 sẽ là lợi nhuận hoặc khoản lỗ của bạn.
- Đến đây có thể bạn đang thắc mắc, hợp đồng đáo hạn 1 tháng 1 lần, vậy mà bạn vẫn có thể mua bán chốt lời liên tục ngay trong ngày, thế là thế nào? Điều này là do việc bạn mua bán chốt lời ngay trong ngày là được thực hiện với các NĐT khác. Ví dụ bạn mua 1 HĐ tại giá 900, nghĩa là có 1 người khác đang bán với giá 900, và nếu bạn có lãi, nghĩa là người đó bị lỗ.
Trên đây là những điều cơ bản nhất về giao dịch phái sinh mà chúng tôi tổng hợp lại, hy vọng sẽ giúp cho những NĐT mới tham gia thị trường hiểu hơn về kênh đầu tư này. Để tìm hiểu thêm, các bạn có thể tìm đọc các bài viết khác trên blog của Entrade với tag Nhập môn. Chúc các bạn luôn đầu tư thành công.
