Giao dịch chứng khoán phái sinh: Cách tiếp cận mới bằng fintech

Sau gần 3 năm hoạt động, thị trường chứng khoán phái sinh Việt Nam hiện đã thu hút được hơn 90.000 nhà đầu tư mở tài khoản và giao dịch, nhưng đây vẫn là sân chơi khó kiếm tiền với số đông nhà đầu tư, nhất là những người không có thời gian theo dõi bảng điện tử liên tục. Mới đây, một công ty fintech Việt Nam đã triển khai thành công một nền tảng hỗ trợ nhà đầu tư giao dịch tự động.

Tại sao lựa chọn giao dịch tự động?

Ông Nguyễn Hoàng Giang, Tổng giám đốc CTCP Tài chính công nghệ EnCapital chia sẻ, tư duy về giao dịch định lượng đã bắt đầu nhen nhóm từ những năm 1950 bởi những nhà toán học. Những năm 1980, sau khi chiến tranh lạnh hạ nhiệt, giá thành máy tính rẻ hơn, cấu hình khỏe hơn, giao dịch định lượng bắt đầu phát triển mạnh ở Mỹ và các nước châu Âu. Một nhà đầu tư khá nổi tiếng của Mỹ về đầu tư định lượng là James Harris Simons. Năm 1982, ông thành lập Renaissance Technologies, một quỹ phòng hộ tư nhân có trụ sở tại New York và làm việc với các nhà toán học, nhà khoa học máy tính và nhà vật lý để trở thành người tiên phong trong thế giới của giao dịch thuật toán. Kể từ năm 1988, Quỹ đã đem lại lợi nhuận trung bình 66%/năm và kiếm được hơn 150 tỷ USD lợi nhuận từ thị trường tài chính.

“Cách giao dịch bằng thuật toán ngày càng nhiều hơn trên thế giới. Thống kê không chính thức thì khoảng 60% các lệnh giao dịch trên thị trường tài chính hiện nay là từ máy tính sinh ra. Trong đầu tư tài chính, việc đầu tư định lượng sẽ làm giảm thiểu những quyết định mang tính chất cảm xúc, giảm bớt sai lầm do khi không tỉnh táo”, ông Giang chia sẻ.

Xét về mặt giá trị, giao dịch thị trường phái sinh hiện nay vào khoảng 3.000 - 5.000 tỷ đồng, cao điểm 10.000 tỷ đồng, trung bình 4.000 tỷ đồng/phiên thì thị trường này không bé, đủ quy mô để xây dựng công cụ hỗ trợ nhà đầu tư.

Xu thế giao dịch tự động bằng công nghệ

Theo một số chuyên gia, chứng khoán phái sinh rất hấp dẫn, nhưng rủi ro thua lỗ là lớn. Có ý kiến cho rằng, có tới 90 - 95% nhà đầu tư thua lỗ trên thị trường này. Trước khi giao dịch, nhà đầu tư cá nhân nào cũng phân tích thị trường dựa trên lý trí, nhưng sau đó, biến động giá như dự đoán khiến họ bốc đồng và tham lam, còn biến động giá ngược dự đoán khiến họ sợ hãi, thậm chí hoảng loạn. Một nghiên cứu chỉ ra rằng, nỗi sợ hãi có cường độ gấp 3 lần lòng tham. Vì thế, đa số họ chốt lời ở mức thấp, còn cắt lỗ ở mức cao, tứclãi ít đã chốt lời, còn lỗ nhiều mới cắt.

Xuất phát từ thực tế như vậy, Entrade ra đời để nhằm giúp nhà đầu tư hạn chế được tối đa thua lỗ, có thể chiến thắng thị trường. Ông Giang cho biết: “Thống kê thời gian qua, tổng số lượt giao dịch với Entrade có 46% giao dịch có lãi, 54% là lỗ, trong khi thị trường thế giới chỉ đạt khoảng 20 - 30% có lãi. Tôi nghĩ 46% là con số thành công. Nhà đầu tư không thể kỳ vọng sẽ gấp đôi tài khoản bằng cách đánh nhanh thắng nhanh được. Các công cụ hỗ trợ chỉ giúp họ tăng tỷ lệ kiếm tiền cao hơn, chứ không thể kiếm tiền một cách nhanh chóng”.

Ông Lê Chí Phúc, Tổng giám đốc CTCP Quản lý quỹ đầu tư SGI cũng cho rằng, môi trường tài chính đang thay đổi rất nhanh, những phương pháp đầu tư truyền thống hiện cũng đang dần thay đổi, bị ảnh hưởng rất nhiều bởi giao dịch định lượng. Xu hướng đầu tư theo giao dịch định lượng hiện đã áp dụng rất nhiều trên thế giới, ở Việt Nam đây là một con đường rất tiềm năng. Việc áp dụng những công cụ để giao dịch tự động sẽ giúp những tổ chức muốn tiết kiệm thời gian và chi phí, loại bỏ những ảnh hưởng của cảm xúc con người.

Thông tin được đưa ra từ ông Nguyễn Quang Thuân, Tổng giám đốc FiinGroup cung cấp, đây không phải là xu hướng, mà rất nhiều hệ thống đã bắt đầu dùng giao dịch tự động ở Việt Nam. Hiện hệ thống của FiinTrade có lập trình bắt các lệnh huỷ trên HOSE ở phiên ATC, có thể phát hiện rất nhiều lệnh lớn và vào rất nhanh, chắc chắn là con người không thể làm được như vậy. Hiện tại một số quỹ ở Việt Nam cũng đã xây dựng hệ thống dữ liệu định lượng và giao dịch bán tự động, chứ không chỉ phụ thuộc vào con người hoàn toàn.

Còn theo Trần Anh Dũng, Giám đốc sản phẩm phái sinh - CTCP Chứng khoán VNDIRECT, nhìn sang những nước lân cận như Thái Lan, Singapore, việc các tổ chức sử dụng giao dịch định lượng khá phổ biến. Chỉ 1 năm sau khi kết nối các hệ thống giao dịch tự động của châu Âu vào Sở giao dịch chứng khoán, thị trường đã quét hết sạch các nhà đầu tư cá nhân giao dịch phái sinh. Nếu không theo đuổi xu thế, nhà đầu tư Việt Nam sẽ chẳng còn lợi thế gì?, ông Dũng nói.

Nhà đầu tư cá nhân cần gì?

Ông Giang cho biết, EnCapital hiện là công ty mẹ sở hữu Entrade, một nền tảng đã phát triển được 1,5 năm. Công ty phối hợp với một công ty chứng khoán trong Top 3 cung cấp dịch vụ môi giới, giúp khách hàng sử dụng Entrade như một công cụ bổ trợ giao dịch.

Entrade hỗ trợ các nhà đầu tư chủ động như giao dịch chứng khoán phái sinh và tương lai sẽ áp dụng vào thị trường cơ sở, giao dịch trong ngày, hoặc giao dịch thị trường hàng hóa. Các nhà đầu tư giao dịch kiếm lời từ biến động giá ngắn hạn cần một nền tảng hỗ trợ về công nghệ, thông tin và có thể là đòn bẩy để có thể chiến thắng thị trường. Hai mục tiêu chính của Entrade làm hướng dẫn nhà đầu tư phương thức giao dịch để kiếm lời và kiểm soát lỗ.

Theo ông Giang, môi giới khi trao đổi với khách hàng phải có chiến lược trong đầu và điều này được phát triển bằng tư duy hoặc cảm xúc, cảm nghĩ. Giá trị của Entrade tồn tại ở phần BOT - giao dịch tự động, cung cấp nền tảng công nghệ cho phép số hóa và minh bạch chiến thuật giao dịch, loại bỏ cảm xúc để giảm thiểu khả năng thualỗ. Để xây dựng được chiến lược giao dịch, nhà đầu tư vẫn phải có sự hiểu biết về tín hiệu thị trường và phân tích kỹ thuật để đưa ra điểm mua và điểm bán, phương thức cắt lỗ và chốt lời.

Mới ra mắt được 3 tháng, nhưng Avatar - tên gọi của những con robot tự động giao dịch theo chiến thuật đặt trước đã được nhiều khách hàng sử dụng. Thay vì phải cài những phần mềm phân tích kỹ thuật nặng nề trên máy tính, phải học ngôn ngữ lập trình để có thể viết ra những con robot đưa ra khuyến nghị, rồi phải đặt lệnh bằng tay. Cách tiếp cận của Entrade giúp mọi thứ trở nên khá đơn giản chỉ với vài phút, nhà đầu tư có thể lựa chọn các chỉ báo phân tích kỹ thuật và phân tích chỉ số để tự xây dựng chiến thuật giao dịch của riêng mình, kiểm nghiệm hiệu quả bằng dữ liệu lịch sử hay giao dịch thực tế. Hệ thống máy chủ chạy trên nền tảng đám mây, kết nối trực tiếp với công ty chứng khoán sẽ giúp nhà đầu tư đặt lệnh giao dịch tức thời. Nhà đầu tư Việt Nam giờ đây có thể không cần phải chăm chú nhìn vào bảng giá điện tử và canh đặt lệnh từng phút, mọi thứ đều có robot hỗ trợ.

*Bài viết đăng trên báo Đầu tư Chứng khoán ra ngày 6/3/2020.