Chứng khoán phái sinh là một công cụ tài chính, giá trị của chứng khoán phái sinh phụ thuộc vào một hay nhiều tài sản khác, hay còn gọi là tài sản cơ sở. Khi mở hợp đồng chứng khoán phái sinh, nhà đầu tư có quyền hoặc nghĩa vụ thực hiện mua/bán tài sản cơ sở với giá và số lượng được quy định từ đầu.
Chứng khoán phái sinh gồm 4 loại:
- Hợp đồng kỳ hạn
- Hợp đồng tương lai
- Hợp đồng quyền chọn
- Hợp đồng hoán đổi
Chứng khoán phái sinh là một loại công cụ tài chính, giá trị của loại công cụ này phụ thuộc vào một loại tài sản cơ sở được xác định trước. Tài sản cơ sở của chứng khoán phái sinh có thể là hàng hóa như nông sản, kim loại,...hay sản phẩm tài chính như cổ phiếu, trái phiếu...
- Chứng khoán phái sinh quy định quyền và nghĩa vụ (mua/bán) của các bên tham gia phải thực hiện chuyển giao và chuyển giao tài sản cơ sở với số lượng và mức giá xác định tại thời điểm hợp đồng kết thúc.
Ví dụ: Ngày 30/4, ông An lập hợp đồng với ông Bình, quy định ông Bình sẽ bán 100 kg lúa với giá 10.000 VNĐ/kg cho ông An sau 1 tháng vào ngày 31/5.
Vào ngày 31/5, do mất mùa, giá lúa trên thị trường tăng mạnh lên 20.000 VNĐ/kg, nhưng ông Bình vẫn phải bán cho ông An 100 kg lúa như đã ký kết với giá 10.000 VNĐ/kg.
4 loại chứng khoán phái sinh:
- Hợp đồng kỳ hạn: là một thỏa thuận giữa hai bên tham gia để mua và bán một loại tài sản ở một thời điểm nhất định trong tương lai với mức giá được xác định trước ngay ở thời điểm hiện tại.
- Hợp đồng tương lai: là hợp đồng kỳ hạn được chuẩn hóa, niêm yết và giao dịch trên Sở giao dịch chứng khoán.
- Hợp đồng quyền chọn: Người nắm giữ hợp đồng quyền chọn có quyền, nhưng không có nghĩa vụ, mua hoặc bán một loại tài sản cơ sở tại một thời điểm nhất định trong tương lai theo mức giá được xác định trước. Người bán hợp đồng có nghĩa vụ thực hiện giao dịch khi người nắm giữ hợp đồng chọn thực hiện quyền. Hợp đồng quyền chọn bao gồm quyền chọn mua và quyền chọn bán.
- Hợp đồng hoán đổi: là một thỏa thuận giữa hai bên về việc hoán đổi các dòng tiền phát sinh từ các công cụ tài chính trong tương lai. Hợp đồng sẽ quy định rõ thời điểm hoán đổi dòng tiền và phương pháp tính toán cụ thể.
Hợp đồng tương lai tại Việt Nam
Hợp đồng tương lai được lựa chọn triển khai đầu tiên ở Việt Nam để giúp cho nhà đầu tư quen với công cụ tài chính mới này.
Hợp đồng tương lai có cách thức giao dịch gần giống như chứng khoán cơ sở, đồng thời, cấu trúc sản phẩm tương đối đơn giản và dễ tiếp cận cho các nhà đầu tư mới.
Hai loại Hợp đồng phái sinh được lựa chọn triển khai là:
- Hợp đồng chỉ số chứng khoán (VN30)
- Hợp đồng trái phiếu Chính phủ (kỳ hạn 5 năm).
Trên thế giới, 2 loại hợp đồng phổ biến nhất là Hợp Đồng Tương Lai và Hợp Đồng Quyền Chọn. Tuy nhiên so với Hợp Đồng Tương Lai, Hợp Đồng Quyền Chọn có cấu trúc phức tạp hơn, khó tiếp cận hơn với các nhà đầu tư mới. Trong khi đó, Hợp Đồng Tương Lai có cách thức giao dịch gần tương tự như Chứng Khoán Cơ Sở, cấu trúc sản phẩm cũng đơn giản và dễ dàng hơn cho các nhà đầu tư tiếp cận.
Hai loại tài sản cơ sở được lựa chọn để triển khai cho thị trường phái sinh bao gồm: Chỉ số cổ phiếu (VN30-chỉ số đại diện cho 30 mã cổ phiếu được niêm yết trên sàn HOSE có giá trị vốn hóa và thanh khoản cao nhất) và Trái Phiếu Chính Phủ (kỳ hạn 5 năm, mệnh giá 100.000 VNĐ, lãi suất danh nghĩa 5% 1 năm). Đây là hai loại tài sản có độ rủi ro thấp và có tính đại diện khá cao.
- Đăng ký tài khoản ngay để giao dịch phái sinh tại ENTRADE.
- Để gia nhập cộng đồng nhà đầu tư tại ENTRADE, tham gia Group Facebook hoặc Zalo.
- Bạn cần hỗ trợ, chat với Entrade tại đây
